Selepas hampir 5 bulan Kajian Semula Pelaksanaan Model 5G, akhirnya kedudukan Digital Nasional Berhad (DNB) iaitu sebuah syarikat pemilikan penuh kerajaan terjawab.
YB Menteri Komunikasi dan Digital (KKD) dalam kenyataannya pada 3 Mei 2023, mengumumkan penamatan status DNB sebagai penyedia tunggal infrastruktur kesemua spektrum daripada rangkaian borong tunggal (SWN) kepada dwirangkaian (DWN) akhir tahun ini menyebabkan penarikan syarikat-syarikat besar Telco keluar daripada DNB.
Kerajaan kemudiannya akan mewujudkan persaingan kepada DNB dengan melantik konsortium atau kontraktor baru melalui model DWN yang dianggarkan memakan kos sekitar RM30 bilion sehingga RM35 bilion iaitu peningkatan dua kali ganda berbanding kos SWN sekitar RM17 bilion untuk masa 10 tahun.
Bayangkan DNB berperanan seperti Malaysia Airports Holdings Berhad (MAHB) yang menyediakan perkhidmatan kepada syarikat-syarikat penerbangan. Bukankah suatu yang agak janggal apabila tiba- tiba syarikat penerbangan ingin memiliki sendiri lapangan terbang mereka. Bukankah ianya akan meningkatkan kos dan kebarangkalian kos besar tersebut akan ditanggung oleh pengguna adalah besar.
Justeru, jika DNB sudah tidak boleh berperanan dengan baik, adalah lebih wajar sekiranya kerajaan menerajui penyediaan fasiliti berkaitan seperti ‘dark fiber’ dan syarikat telekomunikasi pula diberikan kebebasan untuk menyediakan perkhimatan bersesuaian dengan kemampuan mereka.
DNB ditubuhkan dengan tujuan untuk memainkan tiga peranan iaitu untuk meningkatkan tahap kecekapan, kawalan kos yang rendah dan mempercepatkan pembinaan infrastruktur. Selepas ini, melalui model DWN, apa skop dan fungsinya ini masih belum jelas.
Peranan pertama: Peningkatan tahap kecekapan
Isu kecekapan ini menjadi masalah apabila satu penyedia tunggal ini didakwa bakal menggangu inovasi sehingga tidak boleh bersaing untuk menghasilkan perkhidmatan yang lebih baik seperti kelajuan dan kualiti liputan.
Hakikatnya sebelum tertubuhnya DNB, kualiti perkhidmatan liputan pun sudah banyak dipertikaikan dan capaian fasiliti berkembang begitu perlahan dan ini adalah masalah yang ‘evergreen’. Jadi, bagaimana pula strategi DWN dalam memastikan sesiapa sahaja mampu terlibat dengan ekonomi digital?
Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia (MCMC) melaporkan setakat Disember 2021, 95.4% liputan 4G di kawasan berpenduduk dengan purata kelajuan 37.3 Mbps kelajuan jalur lebar mudah alih, itu pun masih ada yang terpaksa menggunakan beberapa simkad telco di pelbagai lokasi.
Sebenarnya berapa jumlah semua kawasan berpendudukan di Malaysia? Sejauh mana standard capaian internet berdasarkan purata ini boleh terus diguna pakai? Dr Mohamed Awang Lah, bekas CEO Jaring Communications Sdn Bhd berpendapat bahawa konsep purata ini belum cukup melainkan kita ada satu siling kelajuan minimum yang selayaknya dinikmati semua. Beliau turut mempersoalkan kenapa hidmat DNB dikekalkan sehingga sasaran 80% capaian tercapai, kenapa tidak 100% DNB selesaikan saja?
Justeru, banyak lagi persoalan yang perlu diperjelaskan dan kita ingin melihat penggantian kepada DNB, suatu solusi yang lebih cermat dan komprehensif terutama liputan yang lebih baik bagi kawasan luar bandar.
Ini kerana adaptasi pengguna kepada internet adalah sangat pantas. Misalnya, adaptasi perusahaan mikro, kecil dan sederhana (PKMS) kepada pasaran e-dagang. Berbanding jangkaan Pelan Accelerator Kurier Negara (PAKEJ) bagi e-dagang adalah 30 bungkusan/kapita menjelang 2025, tetapi setakat Disember 2021, 70.6% sasaran 2025 telah tercapai.
Jabatan Perangkaan Malaysia (DOSM) pula melaporkan peningkatan peratusan pengguna membeli barang atau perkhidmatan melalui e-dagang 2020 dan 2021 adalah 19.7% manakala penjualan barangan atau perkhidmatan melalui e-dagang pula sebanyak 1.1% sahaja.
Sumbangan sektor ekonomi digital adalah besar iaitu RM1 trilion pada tahun 2021. Jika dibandingkan dengan statistik di atas, hasil ini tidak mencerminkan peluang sama dirasai di seluruh kawasan terutama luar bandar.
Peranan kedua: Kos yang rendah
Kos yang rendah ini akan mengelakkan pertindihan kos penyediaan perkhidmatan 5G. Walaupun kos pelaksanaan DWN lebih tinggi, syarikat-syarikat telco agak berpuas hati dengan penghapusan monopoli infrastruktur dan dijangka kos ini akan datang ditanggung oleh syarikat telco sendiri.
Tidak dinafikan, dengan peningkatan kapasiti 4G kepada 5G, pelbagai infrastruktur perlu ditambah baik dan ini adalah kos yang sepatutnya diuruskan oleh DNB sehingga 10 tahun.
Berdasarkan model DNB, dianggarkan harga akses 5G/GB RM0.20 lebih murah daripada 4G services/GB RM1.58 dan ia dilihat tidak logik kerana kos melengkapkan ekosistem 5G lebih mahal dan tidak menguntungkan bagi survival syarikat telekomunikasi.
MCMC 2021 pernah membelanjakan sebanyak RM3.2 bilion bagi dana Pemberian Perkhidmatan Sejagat (USP) untuk meningkatkan kualiti perkhidmatan jalur lebar khususnya di kawasan luar bandar.
Jadi apa statusnya sekarang? Berapakah anggaran baki keperluan dana Pemberian Perkhidmatan Sejagat (USP) dan sejauh manakah kerajaan memanfaatkan dana USP ini untuk menurunkan harga akses internet di negara ini? Ini yang perlu dijawab oleh kerajaan.
Peranan ketiga: Mempercepatkan pembinaan infrastruktur
Antara hujah pembentukan syarikat milik penuh kerajaan – DNB – adalah untuk mempercepatkan pembinaan infrastruktur berbanding model DWN yang akan melambatkan proses tersebut kerana isu peruntukan yang diperlukan adalah besar.
Pembinaan infrastruktur mesti dilengkapkan disemua kawasan berpenduduk supaya kita sebagai pengguna selesa dan lancar urusan seharian kita.
Laporan Tahunan MCMC sendiri melaporkan sebahagian besar daripada 97.2% PKMS kurang berdaya saing dan sangat terjejas akibat pandemik COVID19. Kerajaan perlu memastikan agenda ‘tiada yang tercicir’ dapat diselesaikan dengan kadar yang segera.
Potensi pembangunan luar bandar tidak boleh dipandang enteng. Sudah ramai anak muda sudah berhijrah balik ke kampung pasca COVID19, sepatutnya semua kawasan terutamanya yang berpenduduk mencapai sekurang-kurangnya minimum liputan rangkaian yang terbaik.
Pantai timur punya dijangka bakal menikmati limpahan hasil bermula tahun 2026 apabila Projek Landasan Kereta Api Pantai Timur (ECRL) dilancarkan. Kita juga bercakap soal kebarangkalian kesan perubahan iklim yang ketara dan bencana alam, akan tetapi jika liputan rangkaian di negeri pantai timur masih lemah dan lambat, bermimpi sahajalah pengembangan dan penguatkuasaan sektor pertanian, logistik, keselamatan, alam sekitar dan sebagainya boleh berkembang maju.
Maka, adalah menjadi persoalan, siapa pula ‘entiti B’?
Ini adalah point utama kenapa model SWN melalui DNB di berhentikan begitu sahaja. Jika DNB gagal berperanan dengan baik, bagaimana agenda menghapuskan monopoli syarikat boleh berlaku jika entiti B ini, berkemungkinan memonopoli rangkaian teknologi 5G. Perkara ini agak membimbangkan.
Jika MCMC sendiri boleh berperanan sebagai pemudah cara terus dengan setiap telco yang mana mereka boleh sediakan sendiri dengan keupayaan mereka, kenapa perlu Entiti B dan DNB?
Dengan peningkatan Kadar Dasar Semalaman (OPR) kepada 3.00 baru-baru ini, kemungkinan berlaku gandaan kos pembinaan infrastruktur dan pemindahan teknologi 5G di negara kita adalah besar.
Tahun lalu, YB Menteri KKD, YB Fahmi Fadzil ketika berada di pihak pembangkang, mempertikaikan ketelusan pemilihan tender syarikat oleh DNB dan meminta SPRM membuat siasatan dengan mengaitkan DNB dengan skandal 1MDB. Terkini beliau bersetuju untuk meneruskan DNB dalam tempoh tertentu dengan tambahan satu lagi entiti, iaitu entiti B. Pendirian YBM yang tidak konsisten ini menjadi tanda tanya.
Bahkan bukan itu sahaja, Perdana Menteri Dato Seri Anwar Ibrahim juga mengarahkan semakan semula kontrak rangkaian teknologi 5G kerana didakwa ‘terdapat isu dengan cara kontrak itu dianugerahkan’, ‘tidak ada proses tender yang betul’ dan ‘diselubungi rahsia’ berkaitan DNB dan syarikat Ericsson. Akan tetapi, sehingga kini, tiada bukti diumumkan selepas kajian semula dibuat.
Pandangan Perdana Menteri dilihat wajar untuk ditelitikan supaya hasil negara tidak disalahgunakan untuk tujuan tertentu di luar keperluan rakyat yang sebenar.
National 5G Task Force Report pada 2019 yang diterbitkan oleh MCMC ada mencadangkan penambahbaikan undang-undang persaingan selari dengan hasrat Perdana Menteri, amat wajar penambahbaikan ini dapat dibentangkan dan dibahaskan di dalam sidang parlimen yang akan datang supaya pelaksanaan rangkaian 5G dapat direalisasikan dengan mekanisme yang lebih baik.
Akhirnya, sekali lagi kita tertanya-tanya apakah hasil Kajian Semula Pelaksanaan Teknologi 5G kepada awam berserta cadangan termasuk kos tambahan bagi menyediakan satu lagi infrastruktur dan teknologi komunikasi atau model DWN ini. Kerajaan perlu menjernihkan tanggapan awam kepada isu ini.
Penulis merupakan Penyelidik di Yayasan Strategik Lestari (YSL)
Rujukan:
1. Hansard Parlimen Malaysia
2. Emir Research on 5G
3. [PARLIMEN]: Perbelanjaan besar DNB jadi tanda tanya, 03 Mac 2022 – https://myjendela.my/ms-MY/Media/News-Articles/Press-Clippings/PARLIMEN-Perbelanjaan-besar-DNB-jadi-tanda-tanya
4. Enam telco setuju laksana 5G di Malaysia, Jun 30, 2022 -https://www.bharian.com.my/berita/nasional/2022/06/971560/enam-telco-setuju-laksana-5g-di-malaysia
5. Govt to review 5G rollout, cites lack of tender, Disember 5, 2022 – https://www.malaysiakini.com/news/646953
6. Ericsson asserts it won 5G contract from DNB on merit, Mac 4, 2022 – https://www.malaysiakini.com/news/613056
7. ‘DNB berbeza dengan 1MDB’, Disember 25, 2021 – https://www.malaysiakini.com/news/603113
8. ‘CDMU’ telcos make new bid for 5G dual wholesale network, 1 Mac 2023 – https://www.digital-nasional.com.my/cdmu-telcos-make-new-bid-5g-dual-wholesale-network
9. MOF, DNB digesa perjelas isu monopoli 5G, Disember 15, 2021 – https://www.bharian.com.my/berita/nasional/2021/12/899352/mof-dnb-digesa-perjelas-isu-monopoli-5g
10. DNB gets Malaysia ready for 5G, 16 Oktober 2021 – https://www.digital-nasional.com.my/dnb-gets-malaysia-ready-5g
11. Cheaper Solution for Rural Broadband – Dr Mohamed b Awang Lah, 2022 – https://www.malaysianwireless.com/2022/06/cheaper-solution-rural-broadband/
